Derde receptor

Het menselijk oog bevat twee receptoren, namelijk kegeltjes en staafjes. Kegeltjes (maken kleurwaarneming en scherpstelling mogelijk) en staafjes (detecteren lichtintensiteit) zorgen voor de beeldopbouw in de hersenen. Hiermee kunnen we zien.[1] Zeer recent (2002) werd bekend gemaakt dat er nog een derde niet visuele receptor is, genaamd de melanopsine ganglioncellen (melanopsine). Melanopsine is verantwoordelijk voor de reactie van het menselijk lichaam op de aanwezigheid van licht (biologische effecten). De maximale gevoeligheid van deze cellen ligt in de blauwe korte golflengte op circa 460-465 nanometer.

Daglicht

Wij zijn gebaat bij licht. Gewoon natuurlijk daglicht, het liefst in de frisse buitenlucht. Van de vroege ochtend tot zonsondergang, het ritme van de dag. Wij noemen dit een natuurlijk biologisch ritme, waarvan de cyclus ongeveer één dag duurt. Men spreekt ook wel van een 24-uursritme of slaap-waakritme, ofwel een circadiaan ritme (Latijn: circa = rond, dies = dag).

Biologische klok

De lichtgevoelige melanopsine brengt lichtinformatie over naar onze biologische klok.

Deze biologische klok beheerst diverse functies zoals onze lichaamstemperatuur, hormoonhuishouding, ons vermogen tot opnemen en verwerken van informatie (de cognitieve functies) en ons gedrag.

Onze biologische klok bevindt zich in een klein deel van onze hersenen, de zogenaamde suprachiasmatische nucleus (SCN). De SCN bevat ongeveer 20.000 cellen en staat in verbinding met (en stimuleert) de pijnappelklier (epifyse) die onder andere het slaaphormoon melatonine reguleert. Cortisol daarentegen is het stresshormoon, bedoeld om weer wakker en alert te worden. Cortisol wordt gereguleerd in de bijnierschors.

Licht synchroniseert deze biologische klok. De klok past zichzelf dus aan via de licht- en donkercyclus. Ideaal is altijd nog het buitenlicht voor het optimaal functioneren. Als de innerlijke dag korter is dan de uiterlijke dag, dan moet deze worden geëxpandeerd en andersom gecomprimeerd. Een lichtprikkel zorgt ervoor dat de innerlijke tijd op het circadiaanse ritme verandert. Het buitenlicht kan worden gesimuleerd met kunstlicht.

Gezondheid

Een slecht aangepaste klok kan op de lange termijn ernstige gezondheidsklachten veroorzaken. We moeten er dus voor zorgen dat de SCN in takt blijft. Met een beschadigd SCN wordt geadviseerd om een regelmatig slaap-waakritme aan te houden. Licht en gezondheid zijn dus onlosmakelijk aan elkaar verbonden.

Biodynamisch licht

Naast natuurlijk licht maken wij gebruik van kunstlicht. Op het gebied van kunstlicht is veel mogelijk, vaak veel meer dan u in eerste instantie denkt. Bijvoorbeeld voor kantoorverlichting, klaslokalen en dergelijke kan biodynamisch licht een toegevoegde waarde zijn op het daglicht. Bij ouderen kan het voorkomen dat deze biologische klok niet meer synchroon loopt, dus ook voor de zorgsector is er veel mogelijk (vitaal ouder worden).

Human Centric Lighting (HCL)

Lees artikel Vitaal ouder worden dankzij biodynamisch licht

Zie ook Tunable White

Wij geven u graag (licht)advies.

[1] Er zijn drie typen kegeltjes: het eerste type is gevoelig voor alle golflengtes, maar voornamelijk voor korte golflengtes die overeenkomen met blauw licht. Het tweede type reageert ook op alle golflengtes, maar is voornamelijk gevoelig voor medium golflengtes en dat overeenkomt met groen licht. Het derde type kegeltje, ook gevoelig voor alle golflengtes, maar voornamelijk met lange golflengte komt overeen met rood. De kegeltjes werken nauw samen, en gecombineerd met de signalen van de staafjes en de signalen van het andere oog, leidt dit allemaal tot één beeld.